Tot 2000 ben ik als directeur in dienst geweest bij het politiek cultureel centrum O42 in Nijmegen. Daarna heb ik als projectleider gewerkt bij de Culturele Hoofdstad in Rotterdam (2001) met als opdracht een Europees stedennetwerk bijeen te brengen van cultuurdiverse kunstprojecten. Daardoor heb ik mij geruime tijd kunnen oriënteren op het proces van integratie binnen Europese steden.
De overgang van Nijmegen naar Rotterdam was niet alleen een verschil in grootte, het was vooral de kennismaking met een totaal andere culturele leefomgeving. Rotterdam was net als andere steden in Europa de laatste decennia sterk verkleurd en dat werd je direct zichtbaar in het straatbeeld en het dagelijkse leven. De Culturele Hoofdstad Rotterdam verwelkomde deze verandering met een programmering in het teken van 'celebrating the diversity'. Maar daar dachten niet alle Rotterdammers hetzelfde over, want juist in 2002 boekte Pim Fortuyn met zijn Leefbaar Rotterdam de grootste verkiezingszege ooit in de Nederlandse lokale politieke geschiedenis. Waar de kunstsector diversiteit als een verrijking van de stad zag, boezemde dat voor andere Rotterdammers vrees in. De opvattingen over de ontwikkeling in de stad liepen sterk uiteen en erger was nog, dat men die tweespalt niet wist te overbruggen. Niet vanuit de kunstsector, niet vanuit de politiek, niet vanuit de bevolking. Blijkbaar leidden die grote verschillen in cultuur tot verwarring. Dat werd mijn thema: wat betekent dat verschil in cultuur voor mensen onderling, hoe zijn die verschillen te begrijpen en hoe leert men –met name in de steden- daarmee om te gaan. Sindsdien werk ik voor mijzelf.
De afgelopen jaren heb ik onderzoek gedaan en projecten uitgevoerd in verschillende grote steden van Nederland en Europa. Hoewel diversiteit het kenmerk van een stad is, verloopt de integratie van migrantengroepen ook daar moeizaam. De instroom van migranten via opleiding en werk valt tegen, de oververtegenwoordiging in zorg en criminaliteit blijft hoog en in veel steden neemt de segregatie toe. Dat is vooral het beeld wanneer men de zaak vanuit de overheid en het overheidsbeleid beziet. De alledaagse werkelijkheid laat een ander beeld zien. Daarin zien we mensen die ongeacht hun afkomst en achtergrond op een natuurlijke manier op elkaar aansluiten en daarin zien we migranten die vanzelfsprekend hun weg weten te vinden in de samenleving. Mogelijk gaan mensen in de dagelijkse praktijk anders met culturele verschillen om dan op beleidsniveau wordt gemeten.
In 2003 heb ik samen met Gabriël van den Brink onderzoek gedaan naar actief burgerschap onder migranten in Rotterdam, waarin de levensgeschiedenis en de dagelijkse ervaring van migranten het uitgangspunt vormde. Naast migranten uit de stad werden vragen hieromtrent ook voorgelegd aan oorspronkelijke Rotterdammers, waarmee we voor het eerst in onderzoek 'allochtoon' en 'autochtoon' in cultureel opzicht aan elkaar gelijk stelden. Dat was toen bijzonder. Daarna heb ik ter voorbereiding van de audiotours 'De Afrikaander Tapes' (Rotterdam, 2007) en 'De Transvaal Tapes' (Den Haag, 2008) in Afrikaanderwijk en Transvaal honderden mensen geïnterviewd over hun dagelijkse leven in de wijk, met ook hier een gelijke benadering van oorspronkelijke Nederlanders en wijkbewoners met een migratie-achtergrond.
In de publicatie 'Culturele kansen. Over ondernemende burgers in Amsterdam' uit 2013 wordt deze lijn doorgetrokken. Dit boek brengt een vorm van ondernemend burgerschap in beeld, waarbij burgers, ongeacht achtergrond en afkomst, verantwoordelijkheid nemen voor hun leefomgeving en daarmee onderlinge culturele verschillen actief tegemoet treden. Verschillen worden niet ontkend, maar de kansen die het biedt worden in het dagelijkse leven juist beter benut. Culturele kansen beschrijft dus hoe Amsterdammers leren omgaan met verschillen. Deze ontwikkeling zien we ook in andere steden. Toch geldt voor die actieve houding tot cultuurverschillen de wet van de stedelijkheid: eerder in de stad dan in de provincie en eerder in grotere steden als Rotterdam Amsterdam dan in de andere steden van Nederland. Vandaar ook mijn aandacht voor de grote stad.
